Η κάνναβη ως ανακουφιστική αγωγή του τερματικού ασθενή

Στα προχωρημένα στάδια πολλών ασθενειών, συμπτώματα όπως η ναυτία, ο έμετος ή ο ακραίος πόνος καθίστανται καθημερινά ή διαρκή, κάνοντας τη ζωή του ασθενούς ανυπόφορη. Η κατάσταση της υγιείας χειροτερεύει με μη ανα­ στρέψιμο τρόπο, και το κύριο μέλημα του ασθενούς παύει να είναι η ίαση και γίνεται η ανα­ κούφιση από τα βασανιστικά συμπτώματα.

[Toυ Dr Αίαντα Παπασταύρου*]

Χιλιάδες τέτοιοι ασθε­ νείς με καρκίνο, AIDS και άλλες ασθένειες έχουν ανακουφιστεί εντυπωσιακά με τη χρήση κάνναβης ή παραγώγων της σε διάφορες μορφές [1, 2]. Η ανα­κούφιση από την αγωνιώδη αυτή κατάσταση μπορεί να είναι τόσο εντυπωσιακή, που ορισμένοι ασθενείς και οι οικογένειές τους είναι διατεθειμένοι να διακινδυνεύσουν ακόμη και ποινές φυλάκισης, προκειμένου να αποκτήσουν την πο­λυ­πό­ θητη μαρι­χουάνα ή να την καλλιεργήσουν στο σπίτι.

Μετά από τη μακρόχρονη απαγόρευση ακόμη και της έρευνας για την κάνναβη, το ιατρικό σώμα βρίσκεται παγκοσμίως σε μια περίεργη κατάσταση:

 

Οι περισ­σότεροι ιατροί δεν γνω­ρίζουν τις πρακτικές της κανναβοθεραπείας, ενώ και αυτοί που γνωρίζουν εμποδί­ζονται από μικρές και μεγαλύτερες νομικές δυσκολίες

Η παρεμπόδιση των γιατρών στην άσκηση του κα­θήκοντός τους να ανακουφίσουν τον τερματικό ασθε­νή έχει αρχίσει πια να έρχεται σε αντίθεση με το φιλάνθρωπο συναίσθημα των διαφόρων κοινωνιών, οι οποίες, θεσπί­ζουν σταδιακά κατάλ ληλες νομοθεσίες. Σεπολλές περιπτώσεις βέβαια ο συντηρητισμός επικρατεί, αλλά και διάφορες ακατανόητες σκοπιμότητες, όπως πχ στις ΗΠΑ, όπου 25 πολιτείες έχουν νομιμοποιήσει την ιατρική (9 και την ψυχαγωγική) χρήση, ενώ ταυτόχρονα διατηρείται η απα­γόρευση-παρανομία σε ομοσπονδιακό επίπεδο. Μέγα παράδοξο αποτελεί και η Αγγλία, η μεγαλύτερη παραγωγός χώρα κάνναβης για ιατρική χρήση, όπου όμως απαγορεύεται ολοσχερώς η χρήση κάνναβης, ακόμη και για τον σκοπό που παράγεται [3].

Οι συντηρητικοί, λοιπόν, υποστηρίζουν, ότι η χρήση κάνναβης μπορεί να προκαλέσει σοβαρό εθισμό και παρε­νέρ­γειες. Αυτό δεν είναι επιστημονικά ιδιαίτερα ακριβές, διότι η κάνναβη είναι πολύ χαμηλά στην ιεραρχία των εθιστικών [4]. Αλλά ακόμη και να ήταν, τί σημασία μπορεί να έχει ο εθι­σμός και οι παρενέργειες στους τερματικούς αυτούς ασθενείς;

Κι ακόμη, είναι απόλυτα υποκριτικό να απαγο­ρεύ­εται στους γιατρούς να συνταγογραφούν κάνναβη, ενώ παράλληλα επιτρέπεται να συστήνουν μέχρι καταχρήσεως οπιούχα (κυρίως μορφίνη και μεπεριδίνη) για να ανακουφίσουν την υπερβολική δύσπνοια και τον πόνο. Και για τα δύο αυτά φάρ­μακα η διαφορά μεταξύ της δόσης που ανακουφίζει τα συμπτώματα και της δόσης που επιφέρει το θάνατο είναι πολύ μικρή. Αντίθετα, κίνδυνος θανάτου από το κάπνισμα της κάνναβης δεν υπάρχει: ούτε καταστολή του αναπνευστικού κέντρου μπορεί να προκληθεί, ούτε αναστολή των κινήσεων του εντέρου (ειλεός).

 

Η απαίτηση των σχολαστικών επιστημόνων για απόδειξη της θεραπευ­τικής απο­τε­λεσματικότητας της κάνναβης με διπλές, τυφλές, ελεγχόμενες μελέτες είναι εξ ίσου υποκριτική. Τα βασανιστικά συμπτώματα που αντιμετωπίζουν οι τερματικοί ασθενείς είναι εξαιρετικά δύσκολο να ποσοτικοποιηθούν σε ελεγχόμενα πειράματα.  Κι αν ακόμα γινόταν αυτό, πώς φαντάζονται άραγε το πείραμα ελέγχου, όταν η ενεργός ομάδα θα λαμβάνει κάν­ναβη (με τις ψυχοδραστικές της ιδιότητες);

Αυτό που πραγμα­τικά έχει σημασία για μια παρηγορική θεραπεία, και μάλιστα τόσο ασφαλή όσο η κάνναβοθεραπεία, είναι το άν ένας σοβαρά άρρωστος αισθά­νε­ται ανακούφι­ση ως αποτέ­λεσμα της παρέμβασης, και όχι άν μια ελεγ­χόμενη διπλή τυφλή δοκιμασία «αποδεικνύει» την αποτελεσματικότητά της.­

Πρό­κειται για κλασσική περίπτωση επιχειρημάτων τύπου «η επιστήμη ενάντια στην ιατρική»(δηλαδή: με σχολαστικά ορθό επιστημονικό τρόπο εμποδίζουμε μια πρακτική επι­στήμη, την ιατρι­κή, να πράξει κάτι προφανώς οφέλιμο, αλλά μη αυστηρά αποδεικνυόμενο -τον λύκο τον βλέπουμε και τον ντορό του ζητούμε). Τέτοιου είδους  επιχειρήματα δεν περιορίζονται μόνο στην περίπτωση της κάνναβης, αλλά επεκτεί­νονται και σε άλ­λους τομείς, πχ εναντίον της ογκοθερμίας, μιας αξιόλογης και αβλαβούς αντι­καρκινικής θεραπείας, της μόνης μάλιστα που είναι και ανοσοδιεγερτική (!).

Όλως παραδόξως, η συνθετική κάνναβη είναι διαθέσιμη ως εμπορικό σκεύασμα που συνταγογραφείται εδώ και δύο δεκαετίες . Πόσο θράσος χρειάζεται για τέτοια κοροϊδία, αλλά και υποκρισία; Όχι στο φυσικό προϊόν, ναι στο τεχνητό!

 

Όλως παραδόξως, η δροναβινόλη, δηλαδή η συνθετική Δ-9-τετραϋδρο­κανναβινόλη, η γνωστή μας ψυχοδραστική THC, κύριο συστατικό της μαριχουάνας, είναι διαθέσιμη με συνταγή για σχεδόν δύο δεκαετίες, ως εμπορικό σκεύασμα (Mari­nol). Το πρώτο ερώτημα που έρχεται στο νου είναι πόσο θράσος χρειάζεται για τέτοια κοροϊδία, αλλά και υποκρισία; Όχι στο φυσικό προϊόν, ναι στο τεχνητό!

Η επόμενη σκέψη, ιατρικής φύσης ετούτη, είναι η δυσκολία τιτλοποίησης της θερα­πευ­τικής δόσης του Marinol. Αντίθετα, η καπνιζόμενη ή ατμιζόμενη μαρι­χου­άνα προκα­λεί γρήγορη αύξηση του επιπέδου των δραστικών συστατικών στο αίμα, και είναι επομένως πολύ ευκολότερη η ρύθμιση της θεραπευτικά αποτελεσματικής δόσης, με διακεκομένες διαδοχικές εισπνοές. Ακόμη, το Marinol ποτέ δεν θα κατα­φέρει ισοδύναμο αποτέλεσμα με την φυσική κάνναβη, διότι περιέχει ένα, μεμο­νωμένο κανναβινοειδές, που στερείται χημικού περιγύρου (entourage effect).

Οι κάθε είδους Αρχές πρέπει να δώσουν στους ιατρούς το δικαίωμα να αποφασίζουν για τη χρήση της κάνναβης και στους ασθενείς το δικαίωμα της περιορι­σμένης οικιακής καλλιέργειας

Οι λόγοι της τόσης σκληρότητας απέναντι σε αρρώστους ανθρώπους χωρίς ελ­πίδα είναι πραγματικά ακατανόητοι. Οι κάθε είδους αρχές (ιατρικές, νομοθετικές, αστυνομικές κλπ) χρειάζεται να ελαττώσουν την παρεμβατικότητα στο ιατρικό έργο και να αφαιρέσουν τις πολύπλοκες διαδικασίες έγκρισης της ιατρικής χρήσης της κάνναβης για σοβαρά νοσήματα, να αναγνωρίσουν στους γιατρούς την αρμοδιότητα να αποφασίζουν με απλούστερο τρόπο ποιοι ασθενείς χρειάζονται αυτή τη θεραπεία, και στους ασθενείς το δικαίωμα της περιορι­σμένης οικιακής καλλιέργειας για ατομική χρήση.

Όλοι θα πρέπει να καταλάβουν ότι ο χαρακτηρισμός της μαριχουάνας ως ναρκωτικού δεν ευσταθεί επιστημονικά: πρόκειται για ψυχοδη­λω­τική δρόγη, χωρίς θανατηφόρο δόση, και με πολλές δυνατότητες θεραπευτικών χειρισμών, ακόμη και για την απεξάρτηση από τα . Το επι­χείρημα ότι θα αποτελούσε μήνυμα με αποδέκτες τους νέους, το ότι «η μαριχουάνα είναι ΟΚ», είναι τελείως ανεπαρκές αλλά και άσχετο με τις ανάγκες των ασθενών μας.

Δεν μπορεί το δικαίωμα του ενός στη θεραπεία και την ανακού­φιση να προσκρούει στην ανεπάρκεια της Πολιτείας να ενημερώσει σωστά τον άλλον

Ανάλογα περίεργα συνέβησαν βέβαια και αλ­λού: Το 1986, μετά από χρόνια νομικών διαμαρτυριών εκ μέρους πολιτών, η DEA (Drug Enforcement Admini­ stration των ΗΠΑ) πραγματοποίησε εκτενείς ακροάσεις (εμείς το λέμε κοινωνική διαβούλευση) σχετικά με το κοινωνικό αίτημα αλλαγής κατηγορίας της κάν­να­ βης. Μετά από 2 χρόνια ο δικαστής κατέ­ληξε στο συμπέρασμα: «Υπό το φως των αποδεικτικών στοιχείων στη διάθεσή μας, θα ήταν παράλογο και αυθαίρετο για τη DEA να συνεχίσει να εμποδίζει τους πάσχοντες να λάβουν τα οφέλη αυτής της ς» [2]. Παρόλα αυτά, δύο χρόνια αργότερα  η DEA απέρριψε τη γνωμοδότη­ση του δικαστή για αλλαγή κατηγορίας της κάνναβης [5].

Στην πράξη, μερικοί ανθρωπιστές γιατροί και μερικοί ακτιβιστές ασθενείς, με το θάρρος, την επιμονή και τις ενέργειές τους, διεύρυναν και διευρύνουν σταδιακά την άσκηση του στοιχειώδους δικαιώματος απρόσκοπτης πρόσβασης στο φάρ­μακο σε όλο τον δυτικό κόσμο. Οι σκληρές γραφειοκρατικές, απαγορευτικές απόψεις, που βασίζονται κυρίως σε αντα­νακλαστικά ιδεολογήματα άλλων εποχών και στην πολιτική ορθότητα, υποχωρούν μπροστά στην διάχυτη συμπόνια για τον τερματικά ασθενή συν­άνθρωπο.

Άλλωστε η μοίρα των ανθρώπων είναι κοινή: Ποιός μπορεί να αρνηθεί ότι έχουμε επιδημία καρκίνου; Ποιός μπορεί να είναι σίγουρος ότι δεν θα βρεθεί ο ίδιος ή οι δικοί του στη θέση αυτή;

*Ο Δρ Αίας-Θεόδωρος Παπασταύρου είναι ιατρικός διευθυντής της Biomed Aid, με έδρα τα Σκόπια της ΠΓΔΜ, και έχει την ευθύνη του συντονισμού διαγνω­στι­κών και θεραπευτικών ενεργειών για καρκινοπαθείς και πάσχοντες από σοβαρά χρόνια νοσήματα, με εξατομικευμένη και ολοκληρωμένη προσέγγιση. Στο πλαί­σιο αυτών των αρμοδιοτήτων εντάσσεται και η θεραπεία με κάνναβη, όπου και όπως αυτή ενδείκνυται.

Βιβλιογραφικές αναφορές

• 1.       Abrams D. Integrating cannabis into clinical cancer care. Curr Oncol (2016) 23 (Suppl 2), S8-S14

• 2.      Young FL. Opinion and recommended ruling, marijuana rescheduling petition. Department of Justice, Drug Enforcement      Administration. Docket 86-22. Washington, D.C.: Drug Enforcement Administration, September 6, 1988.

• 3.      Cannabisnews.gr: Αγγλία: Η μεγαλύτερη παραγωγός κάνναβης του κόσμου (στην οποία η κάνναβη είναι παράνομη)

• 4.      Lachenmeier DW, Rehm J. Comparative risk assessment of alcohol, tobacco, cannabis and other illicit drugs using the margin of exposure approach. Sci Reports (2015) online (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4311234/pdf/srep08126.pdf)

• 5.      Department of Justice, Drug Enforcement Administration. Marijuana scheduling petition: denial of petition: remand. (Docket No. 86-22.) Fed Regist 1992;57(59):10489-508.

πηγές: cannabisnews.gr